Szkoła Podstawowa im. Mikołaja Kopernika w Zadusznikach

PIERWSZY PATRON

Na wniosek kierownika szkoły Stanisława Strześniewskiego, popartego przez całą Radę Pedagogiczną w dniu 10 grudnia1971 roku decyzją Kuratora Oświaty szkoła otrzymała imię Józefa Krzysztoforskiego – lokalnego działacza, członka Polskiej Partii Robotniczej zaangażowanego w utrwalanie władzy ludowej na terenie Zadusznik, Krojczyna i Dobrzynia, zamordowanego przez działaczy podziemia. W dniu 15 października 1979 r. szkoła po raz pierwszy obchodziła Święto Patrona Szkoły, podczas którego gościem był syn patrona - chorąży Henryk Krzysztoforski, a 6 listopada 1982r miała miejsce uroczystość wręczenia szkole sztandaru ufundowanego przez społeczność Zadusznik. W wyniku kontrowersji, które pojawiły się wobec postaci  Józefa Krzysztoforskiego w roku 1990 Henryk Krzysztoforski wystąpił do Kuratora Oświaty i Wychowania we Włocławku z wnioskiem  o pozbawienie szkoły w Zadusznikach imienia jego ojca. Kurator oraz rada pedagogiczna przychyliła się do prośby rodziny patrona szkoły.

NASZ OBECNY PATRON

Jednym  z priorytetowych zadań wychowawczych w roku szkolnym 2002/2003 stały się działania związane z wyborem kandydata na patrona szkoły, którym w efekcie został Mikołaj Kopernik. Uroczyste nadanie szkole imienia Mikołaja Kopernika i wręczenie sztandaru odbyło się 19 czerwca 2004 roku. 

Uroczyste nadanie szkole imienia Mikołaja Kopernika w Zadusznikach(w pierwszym rzędzie od lewej dyrektor szkoły Edward Andrzej Ziemiński, ks. Ryszard Szajerski, wicewojewoda kujawsko-pomorski Arkadiusz Horonziak, starszy wizytator Kuratorium Oświaty Teresa Frankiwwicz, przewodnicząca Rady Gminy Wielgie Halina Sztypka i v-ce Wójt Gminy Wielgie Jan Wadoń, w drugim rzędzie od lewej Starosta Powiatu Lipnowskiego Przemysław Gęsicki, przedstawiciel Urzędu Marszałkowskiego Sławomir Kopyść).

W 2014 roku nasza szkoła uroczyście obchodziła 10 - lecie nadania szkole imienia.

W związku z 550 rocznicą urodzin Mikołaja Kopernika, rok 2023 został ogłoszony jako kopernikański. W związku z tym  większość działań podejmowanych przez szkołę poświęcone były patronowi szkoły. Uczniowie brali udział w konkursach szkolnych i wojewódzkim poświęconym wielkiemu Polakowi.

ŻYCIORYS PATRONA

                                              MIKOŁAJ KOPERNIK (1473- 1543)

                Mikołaj Kopernik urodził się 19 lutego 1473 roku w Toruniu jako czwarte z kolei dziecko zamożnego kupca, członka ławy miejskiej, Mikołaja Kopernika, i Barbary pochodzącej z bogatego patrycjuszowskiego rodu Watzenrode. W rodzinnym mieście przyszły astronom spędził dzieciństwo i wczesną młodość. Naukę pobierał zapewne w szkole przy kościele parafialnym p.w. świętych Janów mieszczącej się przy ówczesnej ulicy Szkolnej- dziś Św. Jana. W latach 1491- 1495 studiował w Akademii Krakowskiej, sławnej w całej ówczesnej Europie, na Wydziale Sztuk Wyzwolonych. Na rozwój osobowości Mikołaja Kopernika- obok wykładów uniwersyteckich prowadzonych według zreformowanego programu- duży wpływ wywarła atmosfera miasta przepojona ideami rodzącego się humanizmu. Być może brał udział w dysputach z zakresu literatury i filozofii neopolitańskiej, które odbywały się w Stowarzyszeniu Sodalitas Vistulana działającym pod patronatem wybitnego humanisty i doradcy polskich królów- Pilippa Buonaccorciego zwanego Kallimachem. Obcowanie z wybitnymi przedstawicielami krakowskiego życia intelektualnego dało dobry fundament pod dalszą naukę w słonecznej Italii, dokąd ruszył już jako kanonik Kapituły Warmińskiej w 1496 r. Przez 7 lat na uniwersytetach w Bolonii, Padwie i Ferrarze zgłębiał wiedzę z zakresu matematyki, prawa, medycyny, a przede wszystkim prowadził badania i obserwacje astronomiczne.

W 1503 roku wrócił na Warmię nie tylko z dyplomem doktora prawa kanonicznego, ale również z gruntowną znajomością astronomii, której zamierzał poświęcić dalsze lata. Do ok. 1510 r. był sekretarzem i lekarzem na dworze swego wuja i protektora bpa Łukasza Watzenrode w Lidzbarku Warmińskim, później jako kanclerz przeniósł się do Fromborka. W latach 1519- 1521 był administratorem dóbr kapitulnych w Olsztynie. Doświadczenia wówczas zdobyte skłoniły Go do zajęcia się przygotowaniem reformy monetarnej, której pełną wykładnię zawarł w Rozprawie o biciu monety (De monete cudende ratio, 1528).

Czas wolny od obowiązków administracyjnych poświęcał pracy nad dziełem swego życia- De revolutionibus. Do prowadzonych badań skonstruował skromne instrumentarium składające się z trzech prostych przyrządów opartych na wzorach starożytnych. Należały do niego: quadrant używany do obserwacji Słońca, szczególnie jego wysokości nad horyzontem w samo południe, triquetrum zbudowane z trzech ruchomych długich listew służące do obserwacji Księżyca oraz astrolabium złożone z sześciu odpowiednio rozstawionych kręgów zaopatrzonych w podziałki pozwalające wyznaczyć pozycję Księżyca oraz planet. Na zamku w Olsztynie wykonał astronomiczna tablicę obserwacyjną, prawdopodobnie służącą do badań nieregularności biegu Ziemi wokół Słońca i do wyznaczania momentów równonocnych długości roku zwrotnikowego- podstawowej jednostki kalendarzowej rachuby czasu. Umieszczona na południowej ścianie krużganka tablica jest jedynym zachowanym do dziś Jego instrumentem. Prywatny księgozbiór Kopernika zawierający podstawowe kompedia z zakresu ówczesnej wiedzy astronomicznej, matematycznej, geometrii, filozofii i medycyny, opatrzony licznymi notatkami i autografami znajduje się obecnie wraz z Biblioteką Warmińską w Szwecji.

Na ostateczną wersję rękopisu De revolutionibus złożyło się sześć ksiąg. Pierwsza zawierała główne tezy heliocentryzmu, druga traktowała o pozornym ruchu ciał niebieskich i zawierała wykaz gwiazd, trzecią poświęcił opisowi ruchu Ziemi wokół Słońca, w czwartej przedstawił ruch Księżyca i jego zaćmienia, w piątej i szóstej księdze zawarł naukę o ruchu planet. Dziełu, które stanowiło przewrót w poglądach na budowę świata, poświęcił prawie ćwierć wieku. za namową swojego jedynego ucznia Jerzego Joachima de Toris zwanego Retykiem w 1539 r. wydrukowany egzemplarz dotarł do Fromborka w dniu śmierci Kopernika- 24 maja 1543 r.

Nie wiemy, gdzie znajduje się grób sławnego astronoma. Możemy przypuszczać, iż zgodnie z tradycją został pochowany w katedrze fromborskiej, prawdopodobnie przy jednym z bocznych ołtarzy.